Voldoen aan de wet
Voldoet u aan alle wettelijke bepalingen uit de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet)? Heeft u alles op orde op het gebied van gezondheid en veiligheid? Lees hier alles over de wettelijke verplichtingen voor een goed arbobeleid en voorkom verzuim.
Waarom is er een Arbowet?
Goede arbeidsomstandigheden dragen bij aan het werkplezier, helpen arbeidsrisico’s te verminderen en ziekteverzuim te voorkomen.
Uitgangspunt voor een optimaal arbeidsomstandighedenbeleid is de Arbeidsomstandighedenwet, de Arbowet. Deze wet, die geldt voor alle werkgevers en werknemers in Nederland, gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid. Zowel werkgevers als werknemers hebben wettelijke verplichtingen waaraan ze zich moeten houden.
Alles over de Arbowet
De wetgeving rond arbeidsomstandigheden is in drie niveaus ingedeeld: de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling.
- De Arbowet vormt de basis van de regelgeving en bevat geen concrete regels.
- In het Arbobesluit staan de regels waaraan werkgevers en werknemers zich moeten houden om arbeidsrisico's tegen te gaan.
- De Arboregeling beschrijft de concrete voorschriften.
De wet richt zich op het volgende:
- De algemene bepalingen over het arbobeleid in een onderneming.
- Het bevorderen van goede arbeidsomstandigheden.
- Het voorkomen van ziekte en arbeidsongeschiktheid.
In de Arbowet staat beschreven dat u en uw werknemer samen verantwoordelijk zijn voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Samen werkt u aan een gezonde en veilige werkomgeving. Wordt een van uw werknemers toch ziek? Dan moeten uw werknemer en u al het mogelijke doen om uw werknemer zo snel en verantwoord mogelijk te laten re-integreren.
In deze korte video bespreekt onze casemanager Anne Zwaan in 4 minuten de hoofdpunten uit de Arbowet en de belangrijkste wijzigingen uit 2017:
De Arbowet voor werkgevers
Om boetes te voorkomen, moet u aan alle verplichtingen uit de Arbowet voldoen. Om zeker te zijn dat u ook voldoet aan de laatste wijzigingen hebben wij een overzichtelijke checklist gemaakt.
Arbowet checklist
Voldoet u aan de wettelijke verplichtingen? Voorkom boetes en check het hier.
Lees snel verder voor uw verplichtingen vanuit de Arbowet:
- De diensten die u moet afnemen bij een arbodienstverlener
- Het basiscontract
- Wat u moet doen bij een ziekmelding
- De wettelijke taken van de bedrijfsarts
- De Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)
- Het Preventief medisch onderzoek (PMO)
- De preventiemedewerker.
De arbodienst
U bent als werkgever verplicht een overeenkomst te sluiten met een arbodienstverlener of bedrijfsarts; het basiscontract. Hierin worden de werkafspraken vastgelegd. De werkgever kan het basiscontract opstellen via een vangnetregeling of een maatwerkregeling. Bij de vangnetregeling regelt de werkgever arbozaken via een gecertificeerde arbodienst. Bij de maatwerkregeling kiest de werkgever zélf de deskundigen die hij nodig heeft. De meeste werkgevers kiezen voor een vangnetregeling.
De arbodienst ondersteunt u als werkgever bij de volgende wettelijke taken:
- De verzuimbegeleiding.
- De toetsing van uw Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), mits u deze zelf uitvoert. Als u minder dan 25 werknemers in dienst heeft én gebruik kunt maken van een erkend RI&E-instrument, is toetsing overigens niet verplicht. In alle andere gevallen wel.
- Het Preventief medisch onderzoek (PMO).
- De aanstellingskeuring, indien van toepassing op uw bedrijf.
- Het arbeidsomstandighedenspreekuur of open spreekuur.
De Ondernemingsraad of Personeelsvertegenwoordiging heeft instemmingsrecht bij de keuze voor de arbodienst en preventiemedewerker en bij het vaststellen van het arbeidsomstandighedenbeleid. Zo betrekt u ook de werknemers bij het arbobeleid van uw bedrijf en creëert u draagvlak voor de ingeschakelde arbodienst en de preventiemedewerker.
De bedrijfsarts en de Arbowet
Voor de begeleiding van zieke werknemers moet u zich laten bijstaan door een bedrijfsarts. Deze is gespecialiseerd in arbeids- en bedrijfsgeneeskunde. Hij vervult een centrale rol bij het bevorderen van preventie en begeleiding van re-integratie. Deze taken zijn wettelijk verankerd. Bedrijfsartsen fungeren als spin in het web: ze kijken niet alleen naar de ziekte of de klachten, maar vooral ook naar de persoon, naar de context waarin deze werkt en naar zijn thuis- en werksituatie. De adviezen berusten op de expertise als arts, maar ook als specialist op het gebied van arbeids- en bedrijfsgeneeskunde. Alles met het doel om werknemers gezond en vitaal te krijgen en houden.
Een bedrijfsarts is er voor werknemer én werkgever en geeft onafhankelijk en onpartijdig advies. Hij heeft een medisch beroepsgeheim en moet zich houden aan verschillende privacyregels uit o.a. de AVG, Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) en de Wet BIG. Zijn taken en verantwoordelijkheden:
- Hij ondersteunt werkgevers bij het begeleiden en re-integreren van zieke werknemers.
- Hij ondersteunt bij een periodiek medisch onderzoek.
- Hij heeft te allen tijde vrije toegang tot de werkvloer om inzicht te kunnen krijgen in de werkomstandigheden en de werkbelasting.
- Hij is bereikbaar voor vragen van werknemers, met of zonder gezondheidsklachten, over hun werk in relatie tot hun gezondheid. Dit noemen we ook wel het open spreekuur.
- Hij kan overleggen met de preventiemedewerker, ondernemingsraad en/of personeelsvertegenwoordiging.
- Als een werknemer twijfelt aan het advies van de bedrijfsarts, dan mag hij een second opinion aanvragen van een externe bedrijfsarts via de landelijke pool bedrijfsartsen. De bedrijfsarts moet aan dit verzoek gehoor geven, tenzij er zwaarwegende argumenten zijn om dit niet te doen.
- Beroepsziekten moet hij melden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.
- Hij ondersteunt bij de toetsing van de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E).
Hoe werkt het open spreekuur?
Werknemers moeten volgens de Arbowet weten dat ze de bedrijfsarts kunnen bezoeken voor vragen over gezondheid in relatie tot werk, ook als er (nog) geen sprake is van verzuim of klachten. Dit kan bijvoorbeeld via een open spreekuur. Op die manier kan een spreekuur een middel zijn om verzuim te voorkomen.
De werknemer vraagt het open spreekuur zelf aan. Dit spreekuur is anoniem, de werkgever ontvangt geen kopie van de uitnodiging en ook geen terugkoppeling. De werkgever ontvangt voor het open spreekuur een factuur zonder specificatie.
Hoe werkt de second opinion?
Een werknemer kan een second opinion van een andere, externe bedrijfsarts aanvragen als hij twijfelt over het advies van de bedrijfsarts.
Voorbeelden:
- De verzuimbegeleiding.
- Een uitgevoerd arbeidsgezondheidskundig onderzoek, beter bekend als PAGO/PMO.
- Het open spreekuur.
De bedrijfsarts mag het verzoek om een second opinion niet weigeren, tenzij hiervoor zwaarwegende argumenten zijn. Bijvoorbeeld als de second opinion niet wordt gebruikt waarvoor deze bedoeld is, of als er te vaak een second opinion wordt aangevraagd.
De bedrijfsarts verwijst de werknemer door naar een bedrijfsarts van een ander bedrijf of andere arbodienst via de landelijke pool bedrijfsartsen. In het basiscontract tussen de werkgever en de arbodienst of bedrijfsarts is vastgelegd wie de second opinion kan uitvoeren.
De Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)
De RI&E is een voor werkgevers verplicht middel om de gezondheid en veiligheid in het bedrijf te bevorderen. Een veilige en gezonde werkomgeving start immers met inzicht in de risico's. Met een RI&E brengt een werkgever alle arbeidsrisico’s in kaart en pakt deze gericht aan. Dit leidt tot minder verzuim, efficiënter werken en gemotiveerde werknemers. Het is een onmisbaar instrument om werknemers gezond, veilig en met plezier aan het werk te houden. Hoe gaat u aan de slag met een RI&E? ArboNed vertelt er hier alles over.
Het Preventief medisch onderzoek (PMO)
Met het PMO bevordert u de gezondheid en vitaliteit in uw bedrijf. Uw werknemers krijgen inzicht in hun eigen gezondheid en vitaliteit en krijgen (waar nodig) actiepunten om deze te verbeteren. U toont waardering voor uw werknemers en laat u zien dat u hun gezondheid belangrijk vindt. Het PMO is dan ook meer dan een wettelijke verplichting die u periodiek dient aan te bieden aan uw medewerkers.
Waarom moeten mkb'ers ook een bedrijfsarts regelen?
Gemiddeld kost een dag verzuim €315. Juist voor mkb’ers is het, in het kader van kostenbeheersing, van groot belang een geregistreerde bedrijfsarts in te schakelen die snel in actie komt en zo het verzuim beperkt. Daarnaast heeft de bedrijfsarts kennis over arbozaken die u niet altijd zelf in huis heeft.
Hoe is de samenwerking van de bedrijfsarts met andere professionals?
Het advies van de bedrijfsarts is essentieel voor de re-integratie van uw werknemers. Hij helpt ze om snel en verantwoord weer aan het werk te kunnen. Maar een aantal van zijn uitvoerende taken kan de bedrijfsarts net zo goed door andere gespecialiseerde professionals binnen de arbodienstverlening laten uitvoeren. De bedrijfsarts moet zich er daarbij van vergewissen of de professional vakbekwaam is. De bedrijfsarts blijft eindverantwoordelijk. Dat noemen we taakdelegatie.
PR & RPA
Binnen ArboNed werken de bedrijfsartsen samen met procesregisseurs (PR, Verzekerd) en RPA’s, (Zakelijke Markt). Zowel de PR als de RPA werken onder taakdelegatie van de bedrijfsarts. Dit wordt ook wel de verlengde armconstructie genoemd. De bedrijfsarts vergewist zich er daarbij van of de professional vakbekwaam. De bedrijfsarts blijft eindverantwoordelijk. PR's en RPA's maken deel uit van het behandelteam en hebben op die basis toegang tot het medische dossier.
De PR of RPA valt onder het afgeleide beroepsgeheim van de bedrijfsarts. De RPA of PR is het vaste aanspreekpunt en verantwoordelijk voor een optimaal re-integratieproces. Hij bewaakt continu de voortgang van het (deel-)herstel, signaleert stagnatie en communiceert actief met de werkgever, de werknemer en de medische professional over de meest effectieve route van verzuimmelding tot duurzame werkhervatting. Daarnaast adviseert hij over mogelijkheden en verplichtingen op grond van de Wet verbetering poortwachter. Meer over deze wet leest u verderop in dit artikel.
De wettelijke verplichtingen van de werknemer
Als werkgever heeft u veel verantwoordelijkheid en moet u aan diverse wettelijke verplichtingen van de Arbowet voldoen. Maar ook werknemers hebben een aantal belangrijke verplichtingen waaraan ze zich volgens de Arbowet moeten houden. Ze moeten zich inzetten voor hun eigen veiligheid en die van hun collega’s.
- Werknemers zijn ervoor verantwoordelijk dat ze de juiste voorlichting en instructie van de werkgever ontvangen.
- Ze moeten veilig werken en zich houden aan veiligheidsvoorschriften.
- Ze moeten alle arbeidsmiddelen op de correcte manier gebruiken en juist omgaan met gevaarlijke stoffen.
- Wanneer persoonlijke beschermingsmiddelen zijn voorgeschreven, zijn ze verplicht deze te gebruiken.
- Werknemers moeten de aan hen toevertrouwde gereedschappen, werktuigen en machines gebruiken volgens de (veiligheids-)voorschriften.
- Onveilige situaties moeten direct worden gemeld aan de leidinggevende.
- Werknemers zijn verplicht om mee te werken aan een onderzoek van de overheidsinspectiedienst Veiligheid en Gezondheid.
- Als een werknemer ziek is, moet hij actief bijdragen aan zijn re-integratie volgens de stappen uit de Wet verbetering poortwachter.
Wet verbetering poortwachter
De Wet verbetering poortwachter is in 2002 ingevoerd om het aantal werknemers dat langdurig ziek is, terug te dringen. Volgens de Wet verbetering poortwachter bent u als werkgever samen met uw werknemer en de arbodienst verplicht ervoor te zorgen dat uw zieke werknemer zo snel en verantwoord mogelijk weer aan het werk kan. De Wet verbetering poortwachter schrijft voor dat de werknemer bij (langdurig) ziekteverzuim vanaf de eerste ziektedag een actieve begeleiding krijgt. Als werkgever heeft u een actieve rol bij de re-integratie van uw werknemer. Uw werknemer moet hieraan meewerken.
Ziekmelding
Meldt een werknemer zich ziek, dan moet u als werkgever de verzuimmelding uiterlijk binnen een week doorgeven aan uw arbodienst. Hoe eerder, hoe beter. Uiterlijk in de zesde verzuimweek schrijft de bedrijfsarts de Probleemanalyse. Pas als uw werknemer na 42 weken nog niet beter gemeld is, meldt u uw zieke werknemer bij het UWV. Heeft uw werknemer het werk na 91 weken nog niet (volledig) hervat, dan moet u een re-integratieverslag opleveren om een WIA-uitkering aan te kunnen vragen. Alle tussenliggende stappen volgens de Wet verbetering poortwachter leest u hier.
Het verzuimproces bij ArboNed Alles over de Wet verbetering poortwachter
Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)
WIA-beoordeling
Als uw werknemer bijna twee jaar ziek is, vindt een WIA-beoordeling plaats en toetst het UWV de re-integratie-inspanningen van de werkgever. Heeft u zich volgens het UWV niet genoeg ingezet voor de re-integratie van uw zieke werknemer, dan kan het UWV u een loonsanctie opleggen en wordt u verplicht om maximaal één jaar langer het loon van uw werknemer door te betalen. Ontslag is dan nog niet mogelijk. Wel kunt u desgewenst bij het UWV een bezwaar aantekenen tegen de loonsanctie of een bekortingsverzoek indienen als u de tekortkomingen in de re-integratie heeft hersteld.
WIA-uitkering
Werknemers die langer dan twee jaar ziek zijn en ten minste 35% arbeidsongeschikt, hebben recht op een WIA-uitkering. Uitgangspunt van de WIA is dat mensen zo veel mogelijk deelnemen aan het arbeidsproces, kijkend naar mogelijkheden in plaats van beperkingen. Op die manier kunnen werknemers zo snel en verantwoord mogelijk re-integreren en weer duurzaam inzetbaar zijn in hun eigen functie of in aangepaste werkzaamheden.
Twee regelingen
De WIA bestaat uit twee regelingen: de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA) en de Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). De IVA is een loongerelateerde uitkering voor werknemers die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn en die niet of nauwelijks kunnen werken en een kleine kans op herstel hebben. De WGA is een loongerelateerde uitkering voor werknemers die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn en die in de toekomst weer kunnen werken.
Boetes en sancties voor het niet naleven van wetgeving
De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert namens het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) of bedrijven zich aan de Arbowetgeving houden. Het niet naleven van de Arbowetgeving kan leiden tot boetes voor werkgevers. De hoogte van de boete is afhankelijk van diverse factoren, waaronder het aantal werknemers binnen een bedrijf.
Basiscontract niet op orde
Werkgevers moeten volgens de Arbowet beschikken over een basiscontract met een arbodienst of een bedrijfsarts.
- Geen basiscontract: € 3.000
- Basiscontract niet compleet: € 750
- Afspraken ondersteuning bij verzuimbeleid ontbreken: € 750
- Werkwijze bedrijfsarts ontbreekt: € 1.500
- Werknemers zijn niet gewezen op mogelijkheid open spreekuur: € 1.500
Geen preventiemedewerker
Elk bedrijf moet een of meer preventiemedewerker(s) aanstellen. Voor kleinere bedrijven (maximaal 25 werknemers) kan de eigenaar/directeur ook zelf de rol van preventiemedewerker op zich nemen.
- Geen preventiemedewerker aangewezen: € 1.500
Geen (actuele) RI&E
- Geen actuele RI&E: maximaal € 4.500
- Geen Plan van aanpak: maximaal € 3.000
Naast het betalen van deze boete(s) bent u uiteraard ook verplicht alsnog te voldoen aan de wettelijke eis, zoals het opstellen van een RI&E en Plan van aanpak.
Meer informatie
Lees meer over de boeteregels op de website van de overheid: Beleidsregel Boeteoplegging Arbeidsomstandighedenwet.
Eigenrisicodragerschap
Eigenrisicodragerschap betekent dat u er als werkgever voor kiest om verantwoordelijk te blijven voor (ex-)werknemers waarvoor u de loondoorbetalingsplicht bij ziekte niet (meer) heeft. U neemt de rol van UWV voor een groot deel over. U kiest er dan voor om grip op het verzuim te houden en invloed uit te oefenen op het beleid en de re-integratie van de (ex-)werknemers.
Ziektewet en Eigenrisicodrager ZW
Bent of wordt u eigenrisicodrager voor de Ziektewet (ZW)? Dan bent u verantwoordelijk voor de Ziektewetuitkering, verzuimbegeleiding en re-integratie naar passende werk van de ziek uit dienst gegane werknemers voor maximaal de eerste twee jaren verzuim.
Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten en Eigenrisicodrager WGA
Bent of wordt u eigenrisicodrager voor de Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA)? Dan bent u, nadat UWV een WGA-uitkering aan uw (ex-)werknemer heeft toegekend, tot nog tien jaar verantwoordelijk voor de WGA-uitkering en de re-integratie. Een WGA-uitkering wordt toegekend na twee jaar ziekte, als uw (ex-)werknemer 35% of meer arbeidsongeschikt is.
Privacy en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)
Voor uw werknemers gelden privacyregels en uw bedrijfsarts heeft een medisch beroepsgeheim. U krijgt bijvoorbeeld geen individuele resultaten te zien van het PMO en u mag uw ziekgemelde werknemer niet zomaar alles over de aard en oorzaak van de ziekte vragen.
U mag een zieke werknemer de volgende gegevens over zijn gezondheid vragen en deze ook registreren:
- Het telefoonnummer en (verpleeg-)adres.
- De vermoedelijke duur van het verzuim.
- De lopende afspraken en werkzaamheden.
- Of de werknemer onder een van de vangnetbepalingen van de Ziektewet valt (maar niet onder welke vangnetbepaling hij valt).
- Of de ziekte verband houdt met een arbeidsongeval.
- Of er sprake is van een verkeersongeval waarbij een eventueel aansprakelijke derde betrokken is (regresmogelijkheid).
De gegevens die u als werkgever mag verwerken, naast de gegevens van de ziekmelding, zijn de volgende gegevens die de bedrijfsarts/arbodienst aan u verstrekt:
- De werkzaamheden waartoe de werknemer niet meer of nog wel in staat is (functionele beperkingen, restmogelijkheden en implicaties voor het soort werk dat de werknemer nog kan doen).
- De verwachte duur van het verzuim.
- De mate waarin de werknemer arbeidsongeschikt is (gebaseerd op functionele beperkingen, restmogelijkheden en implicaties voor het soort werk dat de werknemer nog kan doen).
- Mogelijke aanpassingen, werkvoorzieningen of interventies die de werkgever voor de re-integratie moet treffen.
Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)
De AVG heeft extra plichten opgelegd aan organisaties die (bijzondere) persoonsgegevens verwerken, met name op het gebied van de rechten van burgers. Organisaties moeten transparant zijn over welke persoonsgegevens worden verwerkt, op welke manier en door wie. Daarnaast moeten er niet meer persoonsgegevens worden verwerkt dan strikt noodzakelijk en moet voor iedere verwerking een wettelijke grondslag zijn. ArboNed leeft de AVG na in haar dienstverlening en werkprocessen.
