Verlichting

Licht

Het zichtbare licht (oftewel: het licht dat we kunnen zien) is een klein onderdeel van het totale magnetisch spectrum. Zon- en daglicht is het totaal van alle spectrale kleuren. In onze ogen is het ‘wit’. Dit geldt ook voor het licht van gloei- en halogeenlampen. Licht van fluorescentie, andere gasontladingslampen en ledlampen is een samenstelling uit onderdelen van het spectrum.

Licht (daglicht én kunstlicht) is noodzakelijk om te kunnen werken en leven (bioritme). Maar licht is ook nodig om elkaar en bijvoorbeeld obstakels te kunnen zien en zo veilig je weg te vinden.

Dit zegt de wet

In het Arbobesluit staan de volgende bepalingen rond verlichting:

• Arbeidsplaatsen en verbindingswegen zijn zodanig verlicht, dat het aanwezige licht geen risico oplevert voor de veiligheid en gezondheid van werknemers.
• Op arbeidsplaatsen komt, voor zover mogelijk, voldoende daglicht binnen en zijn voldoende voorzieningen voor kunstverlichting aanwezig.
• De voorzieningen voor kunstverlichting zijn zodanig aangebracht dat gevaar voor ongevallen is voorkomen.
• De voor kunstlicht gebruikte kleur mag de waarneming van de veiligheids- en gezondheidssignalering […] niet wijzigen of beïnvloeden.
• Rechtstreeks invallend zonlicht moet voldoende kunnen worden geweerd.
• De vluchtwegen en nooduitgangen die bij het uitvallen van de verlichting slecht zichtbaar zijn, zijn voorzien van een adequate noodverlichting.
• Als uitvallen van het licht voor gevaren kan zorgen op de werkplek, moet de werkgever ook hier voorzieningen treffen (zoals noodverlichting of individuele verlichting voor uw werknemers).

Goede verlichting

Wat is nu eigenlijk goede verlichting om in te werken en wat ervaren werknemers als onprettig?

• Een ruimte die (deels) met daglicht wordt verlicht, voelt anders dan een ruimte die alleen maar door kunstlicht wordt verlicht.
• Een werkruimte moet licht van kleur zijn.
• Als een ruimte licht van kleur is en goed is verlicht met daglicht, kunstlicht of beide, beleef je die ruimte ook als ‘ruimtelijk’ en dat ervaart men als plezierig.
• Een ruimte met alleen maar licht van boven (alleen licht op het werkvlak) is juist helemaal niet prettig.
• Een goed verlichte ruimte bestaat uit een combinatie van diffuus licht en gericht licht, zodat de afmetingen van de ruimte goed kunnen worden waargenomen.
• Onverzadigde kleuren (kleuren die gemengd zijn met wit, zwart of grijs) geven rust. Deze kleuren weerkaatsen minder licht en zijn daardoor minder fel.
• Als er alleen maar spots zijn, geeft dit juist onrust.

Voordelen goede verlichting

Voldoende licht op de werkplek voorkomt fouten, ongelukken en daarmee productieverlies. Ook zorgt goed licht ervoor dat er minder kans is op gevaarlijke situaties. Licht heeft een directe invloed op onze hersenen en gezondheid. Omdat een juist verlichte werkplek fijner werkt, kan u dat als werkgever zeker geld opleveren. 

Licht heeft daarnaast invloed op hoe ons lichaam functioneert: het bioritme. Dat geldt vooral voor daglicht. Dankzij goed licht voelen werknemers zich overdag fijner en slapen ze ’s nachts beter, terwijl te weinig licht negatieve gevolgen kan hebben. Werknemers kunnen te maken krijgen met gezondheidsklachten, slaapproblemen, concentratieverlies, vermoeidheid, stress en zelfs depressieve gevoelens. Als er bij u op het bedrijf ook mensen ’s nachts werken, moet u extra alert zijn. Doordat zijn minder daglicht zien, zijn de negatieve effecten op het bioritme sterker.

Doordat de positieve effecten van verlichting vooral zijn toe te wijzen aan daglicht, is het goed om hiermee rekening te houden bij het inrichten van uw werkplekken. Hoe meer daglicht uw werknemers zien, hoe beter. Maar let op: fel zonlicht kan ook vervelend zijn bij beeldschermwerk. In het daglicht kijken is vermoeiend. Liefst is het raam achter of naast de werkplek. En als uw werknemers vooral buiten werken, moeten ze zich wel beschermen tegen de zon.

Zo gaat u goed om met verlichting

• Denk na over een goede plaatsing van de werkplekken ten opzichte van het raam. Dichterbij als het te donker is, of juist wat verder weg als mensen last hebben van het licht. Idealiter staan werkplekken qua kijkrichting parallel aan het raam, zodat je niet recht het licht in kijkt en daglicht niet direct op je beeldscherm valt. 
• Zorg voor geschikte zonwering, zoals getint glas, zonneschermen en jaloezieën.
• Houd rekening met het type kunstverlichting dat u gebruikt. Het kan al helpen om geen verouderde, flikkerende TL-balken te gebruiken. Maar u kunt een stap verder gaan. Met biodynamische verlichting bijvoorbeeld, wat ervoor zorgt voor dat werknemers de hele dag voorzien zijn van verlichting die aansluit op de natuurlijke behoefte van het lichaam. 
• Zijn er bij u op het bedrijf veel werkzaamheden waarbij uw werknemers weinig daglicht zien? Zorg dan voor voldoende rustpauzes om uw medewerkers scherp te houden.