Werkplekinrichting

Dit zegt de wet

Zoals gezegd stelt het Arbobesluit dat de werkplek geen gevaar mag opleveren voor uw werknemers:“De arbeid wordt zodanig georganiseerd, de arbeidsplaats wordt zodanig ingericht, een zodanige productie- en werkmethode wordt toegepast of zodanige hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen, worden gebruikt, dat de fysieke belasting geen gevaren met zich kan brengen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemer.”

U moet het werk en de manier van werken én de werkplek dan ook op zo’n manier inrichten, dat ze voldoen aan bovenstaande eis uit het Arbobesluit. Lukt dit niet, dan geldt dat u de gevaren zoveel mogelijk moet beperken. Werkplekken moet u – waar mogelijk – (laten) inrichten volgens de “ergonomische beginselen”.

Of de werkplekken juist zijn ingericht en wat de eventuele risico’s hiervan zijn, moet u beschrijven in uw Risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E). Lopen uw werknemers een verhoogd risico, dan zet u de te nemen maatregelen in het Plan van aanpak. U vermeldt er ook bij wie ermee aan de slag gaat en wanneer.

Vormen van fysieke belasting

Te zwaar tillen, te veel dragen, werken met trillend gereedschap of een ongunstige werkhouding. Deze en andere vormen van fysieke belasting kunnen zorgen voor ‘klachten aan het bewegingsapparaat’. Ook te lang zitten in een slechte houding, denk aan armen die opgetrokken gehouden worden, treedt er overbelasting op de spieren of druk op de wervels op. En dat gebeurt helaas nog te veel. Een derde van het verzuim en de WIA-intrede heeft deze oorzaak. Ook fysieke onderbelasting (te weinig bewegen of andere risico’s van te lang zitten) is ongezond. Lees hieronder meer over de verschillende vormen van fysieke over- en onderbelasting.

Zittend werk

Er wordt ook wel eens gezegd: ‘zitten is als zonnen, doe het bewust en met mate’. Hoewel nog niet precies duidelijk is hoe de gezondheidsrisico’s ontstaan, is wel bekend dat lang zitten de kans verhoogt op: vervroegd overlijden, hart- en vaatziekten, sommige vormen van kanker, type 2 diabetes, depressies en klachten aan het bewegingsapparaat.

Om de risico’s voor uw werknemers te verminderen, is het belangrijk dat de beenspieren in actie komen. Help uw medewerkers om zitten, staan en lopen voldoende af te wisselen. U kunt bijvoorbeeld investeren in zit/sta-bureaus (zodat zitten afgewisseld kan worden met kort staan), het gebruik van de trap stimuleren en zorgen dat ze regelmatig even lopen. Zo maken uw werknemers er een gewoonte van om meer te staan:

• Staand vergaderen is efficiënt en gezond, mits het kort gebeurt.
• Telefoneer lopend of staand.
• Zet de vuilbak verder weg van je tafel.
• Haal zelf koffie, thee of water.
• Loop vaker naar de printer.
• Gebruik de trap in plaats van de lift.
• Ga bij een collega langs in plaats van te mailen of te bellen.
• Parkeer je auto wat verder weg.
• Ga met de fiets naar het werk.
• Maak een wandeling tijdens de lunch.

Ook voor chauffeurs, kraanmachinisten, of bijvoorbeeld heftruckchauffeurs is het belangrijk om zoveel mogelijk te bewegen. Advies is minimaal iedere anderhalf uur even uit het voertuig te komen. Komt beeldschermwerk veel voor in uw organisatie, adviseren onze ergonomen ieder half uur, twee minuten bewegen.

Staand werk

Werknemers die vooral staand werken – en daarbij weinig lopen – kunnen ook gezondheidsklachten krijgen. Denk daarbij aan pijnlijke gewrichten, lage rugpijn en spataderen. Ook bij staand werk is 'afwisseling' het sleutelwoord. Blijf goed afwisselen tussen de diverse werkzaamheden en probeer het staan af te wisselen met zitten en lopen. Afwisseling zorgt voor tussentijds herstel van het lichaam. En verder:

• Zorg voor een stabiele houding.
• Blijf soepel bewegen en staan, ga niet 'in het lichaam hangen' en zet het niet 'op slot'.
• Blijf nadenken tijdens het werk, zorg dat je bewust bent en blijft.
• Ga dicht bij het werkvlak staan, draai zo min mogelijk vanuit de onderrug.
• Gebruik goed schoeisel.

Beeldschermwerk

Nederlanders kijken per dag bijna even lang naar beeldschermen als dat ze slapen, zeker als ze op het werk al acht uur per dag achter een beeldscherm zitten. Hartstikke handig al die schermen, maar ook een belangrijke bron van klachten als hoofdpijn en last aan rug, schouders en nek. Klachten die uiteindelijk kunnen leiden tot (langdurig) verzuim.

U moet er als werkgever voor zorgen dat het computerwerk geen gevaar oplevert voor de veiligheid en de gezondheid van uw werknemers. Zo kunt u dit bijvoorbeeld aanpakken:

• Voorkom dat langer dan één uur onafgebroken beeldschermwerkzaamheden verricht wordt. Bij voorkeur wordt het beeldschermwerk elke 30 minuten onderbroken voor een korte pauze of andere werkzaamheden. Zo kunt u denken om te bevorderen om ieder half uur even te bewegen door van de werkplek op te staan.
• De beeldschermwerkplek is ergonomisch ingericht. U kunt hiervoor samenwerken met een ergonoom en/of een van uw werknemers laten opleiden tot ergocoach beeldschermwerkplek.
• U biedt uw medewerkers periodiek een oogonderzoek aan, als onderdeel van het Preventief medisch onderzoek (PMO). Zo kunt u gezondheidsproblemen voorkomen.
• Stel een regeling rondom de beeldschermbril ofwel computerbril op. Werknemers die een leesbril nodig hebben en beeldschermwerk verrichten, hebben namelijk recht op vergoeding van de aanschafkosten van een beeldschermbril.
• De werknemers zijn op de hoogte van de risico’s én oplossingen. Ook hierbij kan uw ergocoach helpen.

Duwen, trekken, tillen, dragen

Werkgevers zijn verplicht om maatregelen te treffen waardoor hun werknemers veilig kunnen duwen, trekken, tillen en/of dragen. Relevant, want deze bewegingen vergen veel energie en kunnen gezondheidsklachten veroorzaken. Duwen en trekken kan door fysieke overbelasting bijvoorbeeld leiden door schouderklachten. Werknemers die dagelijks voorwerpen tillen of dragen lopen het risico op rugklachten.

Ook nu geldt dat u de risico’s inzichtelijk maakt via de RI&E en samen met uw preventiemedewerker en andere experts (zoals de ergonoom) op zoek kunt naar oplossingen.

Herhalende bewegingen

Als uw werknemers minimaal twee uur per dag of minimaal een uur achter elkaar zeker elke 90 seconden dezelfde bewegingen maken, kan dat uiteindelijk leiden tot slijtage. Bijvoorbeeld medewerkers die beeldschermwerk doen, kappers, caissières, bouwmedewerkers en distributiemedewerkers. Ze lopen het risico op chronische aandoeningen van, of klachten aan nek, schouders en armen. Een verkeerde of verkrampte houding – bijvoorbeeld door stress – vergroot het risico. Naast repeterende bewegingen komen ongunstige werkhoudingen bij gereedschapsgebruik ook veel voor. Denk bijvoorbeeld aan knielen, hurken, bukken of extreme stand van de handen.

Een goede werkplek voorkomt fysieke klachten

De meeste mensen brengen een groot deel van hun tijd door op het werk. Het is dan ook belangrijk dat de werkplek goed is ingericht, zodat u gezondheidsklachten bij uw werknemers kunt voorkomen. Met werkplekken die aan de gestelde eisen voldoen, verlaagt u verzuim en dus bedrijfskosten. Bovendien heeft het een positief effect op de productiviteit en tevredenheid van uw medewerkers.

De werkplekinrichting vormt een van de grootste arbeidsrisico’s. Of de werkplekken bij u op het bedrijf in orde zijn, achterhaalt u via de RI&E. U inventariseert hoe de werkplekken zijn ingericht en wat eventuele risico’s zijn. U brengt de fysieke belasting in kaart en beschrijft opnieuw de mogelijke risico’s. Zijn de risico’s en eventuele gevolgen (denk aan: klachten aan spieren, banden en/of gewrichten) geïnventariseerd, dan kunt u gerichte maatregelen bedenken en implementeren via het Plan van aanpak.

Bij het uitvoeren van de RI&E en het bedenken en implementeren van de mogelijke maatregelen, is het belangrijk de juiste experts in te schakelen. Dat begint bij de preventiemedewerker. Die is altijd betrokken bij het in kaart brengen van de risico’s. Voor de oplossing zal hij vaak samenwerken met andere experts, zoals de ergonoom.

Als alles op papier goed is, bent u er nog niet. Het gaat niet alleen om de werkplekken zelf, maar ook om het gebruik ervan. Vaak weten werknemers wel wat een goede werkhouding is, maar denken ze er tijdens de dagelijkse werkzaamheden niet altijd aan. Blijf aandacht besteden aan het bewustzijn onder uw werknemers over een juiste werkhouding en het gebruik van de juiste hulpmiddelen.