Rouw op de werkvloer: zeg altijd iets tegen een verdrietige collega

Wat zegt de wet?

In Nederland bestaat geen wettelijk rouwverlof. In sommige cao's is wel verlof opgenomen, maar vaker wordt aanspraak gemaakt op het zogenoemde calamiteitenverlof, waarbij de werknemer kan worden doorbetaald tot en met de dag van de uitvaart. Kan de werknemer daarna nog niet (fulltime) werken, dan wordt hij doorverwezen naar de bedrijfsarts voor advies, bijvoorbeeld om een tijdje met ziekteverlof te gaan of tijdelijk minder uren te werken. 

Wel snel weer werken of niet?

Hoeveel tijd iemand nodig heeft voor het verwerken van zijn verlies, ligt aan de persoon en de situatie. Sommige mensen vinden het juist fijn om aan het werk te gaan, zodat ze structuur en afleiding hebben. Anderen willen liever alleen zijn en hebben maanden nodig voor hun herstel. “Wij pleiten er dan ook voor om geen rouwverlof in te voeren. Bij rouw gaat het om unieke situaties, en dat vraagt om maatwerkafspraken tussen werkgever en werknemer”, zegt bedrijfsmaatschappelijk werker Sheila Peeters.

Collega's kunnen een grote rol spelen in rouwverwerking, ziet Sheila in de praktijk. "De sociale steun op het werk is heel groot. Daarom raden we mensen aan om niet te lang thuis te blijven. Enerzijds omdat het lastiger wordt om terug te keren, maar ook omdat ze juist steunpunten hebben op het werk."

Terugkeer voorbereiden

Wel raadt Sheila aan om iemands terugkeer vooraf te bespreken, met de leidinggevende erbij. "Dan kun je bespreken hoeveel werk iemand aan kan, en of iemand er wel of niet over wil praten. De leidinggevende kan dan de rest van de collega's voorbereiden op iemands terugkeer, met een gesprek of een mailtje. Dan voorkom je verlegenheid als iemand er ineens weer is."

Vragen hoe het gaat

Rouw kent naast verdriet veel verschillende manieren waarop het zich uit. Hierbij kunt u denken aan slecht slapen, vermoeidheid, slechte concentratie somberheid, boosheid en schuldgevoel. "Het is een hele emotionele periode waarin met regelmaat tegenstrijdige emoties opkomen. Dit versterkt het intense verdriet en dat kan je uitputten.” Het risico op een burn-out herkent Sheila dan ook. “Maar onnodig verzuim door rouw is te voorkomen, door als werkgever volgend te zijn op wat er volgens de werknemer nodig is, uitgaande van een situatie waar er wederzijds vertrouwen is.”

En vergeet niet: rouw is niet over met een paar weken of maanden. "Als je iemand verliest, krijg je het eerste jaar veel aandacht en maak je alles voor de eerste keer alleen mee. Dat heeft ook de grootste impact op op het functioneren op het werk. Maar in het tweede of derde jaar, dringt het besef door dat het verlies definitief is. Laat het dus als leidinggevende nog eens in de zoveel tijd terugkomen in gesprekken, vraag even hoe het gaat."

Tips om met een rouwende collega om te gaan:

Collega's weten vaak niet goed hoe ze om moeten gaan met een rouwende collega. Sommige mensen durven niet te vragen hoe het met iemand gaat, bang als ze zijn dat diegene in huilen uitbarst. Toch is het altijd beter om wél iets te zeggen, zegt Sheila. "Betrokkenheid, zeker in het begin, is goud. Niks laten horen als iemand terug is en meteen overgaan op de orde van de dag is heel teleurstellend en verdrietig."

1. Laat uw collega zelf aangeven hoeveel werk hij of zij kan doen.
2. Negeer het verdriet niet, maar laat uw betrokkenheid zien. Als u niet weet wat u moet zeggen, zeg dan dat u het niet weet.
3. Stel een contactpersoon aan die de collega begeleidt en een aanspreekpunt is als het even moeilijk gaat.
4. Blijf de collega begeleiden in de maanden na het verlies, rouw kan nog lange tijd doorwerken.
5. Niet alleen het overlijden van een naaste kan gevoelens van rouw oproepen: veel mensen hebben vergelijkbare klachten na een scheiding of het verlies van gezondheid.

Rouwprotocol

Een rouwprotocol binnen het bedrijf biedt een prettige houvast. Iedereen weet wat er van hem wordt verwacht in een dergelijke moeilijke periode. Het protocol beschrijft alle denkbare acties. Van het versturen van een condoleance, via het passend informeren van collega’s tot het waarborgen van de continuïteit van de werkzaamheden. Zie voor een voorbeeld van een rouwprotocol bijlage 1 van ons corona werkgever- en werknemerssadvies.