Bestaat werkstress nu wél of niet?
17% van alle werknemers ervaart ernstige burn-out klachten (arbeidsmonitor, TNO). En uit recente cijfers van ArboNed blijkt dat 25% van het langdurend verzuim stress gerelateerd is. Voor deze mensen is werkstress en de daarbij behorende psychische klachten een harde realiteit en de vraag of werkstress wel of niet bestaat, is voor hen dan ook niet relevant. Zij ervaren de psychische klachten en zij verdienen vooral de juiste hulp, waarmee zij zo snel mogelijk weer grip krijgen op hun situatie en balans hervinden, zowel fysiek als mentaal.
ArboNed doet al jaren wetenschappelijk onderzoek naar werkstress en de factoren die hiermee samenhangen en werkt hierin samen met universiteiten en andere deskundige partijen. Vanuit deze ‘evidence based’ benadering gebaseerd op het Job Demands-Resources model (JD-R model), heeft ArboNed een robuuste aanpak ontwikkeld voor het in kaart brengen en beïnvloeden van werkstress. Dit is een meerdimensionale benadering met daarin de laatste wetenschappelijke inzichten rondom stressoren, energiebronnen, psychologisch kapitaal en persoonlijkheidskenmerken in relatie tot werkbeleving opgenomen. De professionals van ArboNed maken dagelijks van deze kennis gebruik bij het begeleiden van medewerkers - en hun werkgevers - bij uitval met psychische klachten en maken zo de weg vrij naar een duurzame re-integratie in het werk.
Tegelijk is ArboNed een innovatieve organisatie, waarin vrij denken en het ter discussie kunnen stellen van kaders en uitgangspunten onderdeel zijn van de cultuur. Vanuit dat kader zwengelde Jan Machek, stafpsycholoog bij ArboNed een discussie aan in dagblad Trouw op 11 november jongstleden met een prikkelend standpunt dat uitdaagt tot verkenning en bespreking. Dat artikel zorgde voor het gewenste effect; namelijk het aanwakkeren van het hard nodige gesprek over dit onderwerp, maar ook voor enkele scherpe reacties in de media die om een toelichting vragen.
Het JD-R model waar de aanpak van ArboNed op gebaseerd is, kent allerlei factoren en invalshoeken. Werkstress is een veelkoppig monster. De invalshoek van ArboNed collega Jan Machek is daar een van. Een succesvolle aanpak van problemen die in relatie staan met werkstress vraagt meestal om een combinatie van verschillende factoren. De professionals van ArboNed zien in de praktijk dat vaak wordt gekeken naar invalshoeken die buiten onszelf liggen. De werkgever kijkt naar de persoonlijke aspecten en de werkende kijkt vooral naar factoren in het werk. En dat terwijl de oplossing voor de werkende vaak ook (deels) in zichzelf ligt. ArboNed ziet bij mensen met stressklachten vaak dat zij het extra lastig vinden om als onderdeel van hun situatie, ook naar zichzelf te kijken. Daarbij is het een feit dat stress geen absoluut gegeven is, maar een ervaren realiteit. Twee mensen in dezelfde situatie zullen dit verschillend ervaren. Los van de omstandigheden heb je dus meer invloed op je eigen stress en klachten dan je soms denkt.
En dat is waar de scherpe visie van Jan Machek binnen de zienswijze van ArboNed en moederorganisatie HumanTotalCare samenkomt en ruimte biedt voor verdere discussie over maatschappelijk belangwekkende onderwerpen zoals de aanpak van werkstress. Hierbij benadrukt Jan Machek dat het gaat om het reguleren van de eigen innerlijke toestand. Jan: “Natuurlijk zijn de omstandigheden van het werk en de context waarin het leven zich afspeelt van belang. En waar mogelijk kan hierop worden ingegrepen om zo de druk vanuit de omgeving te verminderen. En tegelijkertijd is het evenzeer nodig, dat iedere individuele werknemer – en niet alleen de 17 % met burn out klachten – zijn of haar verantwoordelijkheid terugeist voor de eigen innerlijke toestand en die niet afhankelijk maakt van de toevallige humeur van een leidinggevende of het aantal centimeters aan werk op het bureau. Zolang we namelijk met elkaar het paradigma blijven uitdragen dat psychische stress iets is wat ‘gebeurt’ of wat de werknemers wordt aangedaan, blijft deze in de afhankelijkheid gevangen. De oproep is dan ook vooral gericht aan de professionals: verander dit paradigma en zet mensen in hun kracht, als de regisseur van in ieder geval de interne omstandigheid, als niet de externe situatie”.
Terugkomend op de vraag of werkstress nu wel of niet bestaat is het antwoord dus: Ja, werkstress bestaat, als een ervaren realiteit. En op deze realiteit kunnen wij meer invloed uitoefenen dan we vaak denken.
