Slecht slapen aanwijzing voor langdurend verzuim
Vroeg signaleren slaapproblemen kan verzuim voorkomen
Hoe staat het op Wereld Slaapdag met de slaapkwaliteit in het midden- en kleinbedrijf (mkb)? Uit data van ArboNed blijkt dat 45% van de deelnemers aan een Preventief medisch onderzoek (PMO) geen goede slaapkwaliteit ervaart. Dit zijn werknemers die aan het werk zijn. Onder werknemers die zijn ziekgemeld bij ArboNed ligt dat percentage nog hoger: 57% gaf aan niet goed te slapen. Hier blijkt bovendien: hoe slechter de slaapkwaliteit bij de ziekmelding, hoe langer de verzuimduur. De sleutel voor een sneller herstel ligt dus onder meer in het op tijd signaleren van slaapproblemen.
Invloed werkgever
“Veel werkgevers vinden slaap een privéaangelegenheid, maar slecht slapen beïnvloedt het werk”, zegt Jan Machek, ArboNed-psycholoog. “Het leidt tot hoger verzuim, meer ongevallen en een lagere productiviteit. Bovendien blijkt uit onze cijfers dat slecht slapen samenhangt met langdurend verzuim. Werknemers die lange tijd ziek zijn, geven vaak al bij hun ziekmelding aan dat zij problemen hebben met slapen.”
Verzuim door slecht slapen is te voorkomen
Het goede nieuws is dat je dit verzuim voor kunt zijn. Machek: “Heb je problemen met slapen, dan is het de moeite waard om daar eens over in gesprek te gaan met je werkgever. Werkgevers kunnen signalen van slecht slapen bij werknemers leren herkennen en zouden dat bespreekbaar moeten maken. Ziet je werknemer er bijvoorbeeld vaak moe uit, is hij chagrijnig of kortaf, maakt hij vaker fouten, vraag dan eens hoe het gaat. Wellicht kunnen jullie samen een oplossing vinden, en zo niet: schakel hulp in. Vind je het als werkgever lastig beoordelen of iemand slecht slaapt, of zie je je werknemers door het werken op afstand minder vaak, dan kan het wettelijk verplichte PMO een uitkomst zijn. Met slaap als een van de thema’s.”
Werk dat energie oplevert of kost
De slaapkwaliteit blijkt ook afhankelijk van de zogenoemde ervaren energiebronnen en stressoren in het werk. Dit is in lijn met het Job Demands-Resources model. Dat model gaat ervanuit dat het werk bepaalde eisen stelt die energie kosten (job demands, of: stressoren), maar dat mensen juist ook energie krijgen van hun werk (job resources, of: energiebronnen). Werknemers slapen bijvoorbeeld beter als ze een hoge intrinsieke motivatie voelen voor hun werk, een energiebron. Andersom geldt dat ze bijvoorbeeld minder goed slapen als er meer stressoren zijn. Met name een verstoorde werk-privébalans heeft invloed.
Sturen op versterken van energiebronnen
Jan Machek: “Werknemers die veel energiebronnen ervaren in het werk kunnen hard werken en veel emotionele belasting dragen. En kennelijk slapen zij ook beter. Het geeft maar weer eens aan hoe effectief het is om als werkgever met je werknemer te sturen op het versterken van energiebronnen: waar haalt een werknemer zijn balans en werkplezier vandaan? Wat zijn de sterke punten en waar ligt zijn kracht?”
Slaap en corona
De impact van een COVID-19-besmetting op slaap lijkt mee te vallen, blijkt uit de cijfers van ArboNed. In vergelijking met andere fysieke klachten ervaren coronapatiënten die bij de bedrijfsarts komen wel vaker slaapproblemen, maar het is vergelijkbaar met werknemers die andere luchtwegklachten hebben.
Relatie psychisch verzuim en slaap
Er is wel een duidelijk verband tussen slaapkwaliteit en psychische klachten. Van de werknemers die zijn uitgevallen met psychische lachten geeft meer dan 85% aan onrustig te slapen. Machek: “Slaapproblemen zijn vaak zowel oorzaak als gevolg van psychische klachten. Slaap je slecht, dan ben je vatbaar voor stress en daalt je veerkracht. Tegelijk zorgt stress voor slaapproblemen, en zo kom je in een negatieve spiraal waarbij stress en slecht slapen elkaar versterken. Dat patroon moet je doorbreken.” Op de tweede plaats staan vrouwen die zijn uitgevallen door ziekte rond zwangerschap, bevalling en kraambed. Twee derde van hen ervaart slaapproblemen.
Onregelmatige diensten
Werknemers die onregelmatige diensten draaien, ervaren doorgaans ook meer slaapproblemen. Uit de cijfers blijkt dat zij in vergelijking met andere werknemers vooral meer moeite hebben met in slaap vallen. Op dit gebied werkt ArboNed samen met het Duurzaam Inzetbaarheid Centrum (DIC), dat is gericht op de gezondheid en productiviteit van werkenden in onregelmatige diensten. DIC is net als ArboNed onderdeel van de HumanTotalCare groep.
Verband leeftijd en geslacht
De slaapkwaliteit lijkt te stijgen met de leeftijd: vanaf ongeveer 45 jaar neemt het aantal werknemers toe dat een goede kwaliteit van slaap ervaart. Die verbetering is vooral toe te schrijven aan de mannelijke respondenten, bij vrouwen blijft de slaapkwaliteit ongeveer gelijk. Vrouwen van alle leeftijden slapen over het algemeen slechter dan mannen.
