Ongewenst gedrag zoals pesten, agressie, (seksuele) intimidatie en discriminatie op de werkvloer kan leiden tot (langdurig) verzuim. Dit gedrag kan een negatieve werksfeer creëren, de betrokkenheid van medewerkers verminderen en de productiviteit verlagen. Het is daarom belangrijk – en wettelijk verplicht – om dit ongewenste gedrag (zo veel mogelijk) te voorkomen. Zo kunt u een interne of externe vertrouwenspersoon inschakelen.
Grensoverschrijdend gedrag in 2023
Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van CBS en TNO blijkt dat 17% van de medewerkers in 2023 te maken heeft gehad met grensoverschrijdend gedrag op het werk. Vrouwen (21,5%) rapporteren vaker ongewenst gedrag dan mannen (13%). Medewerkers die ongewenst gedrag ervaren of misstanden waarnemen, kunnen dit bij een interne of externe vertrouwenspersoon melden. De vertrouwenspersoon biedt ondersteuning bij het bespreekbaar maken van het probleem binnen het bedrijf en informeert over vervolgstappen. Alles wat besproken wordt, valt onder het beroepsgeheim en is vertrouwelijk.
Naast hulp van de vertrouwenspersoon moet een medewerker ook een klacht kunnen indienen bij een klachtencommissie. Vooral als het intern bespreekbaar maken niets oplevert of als de klacht als ernstig wordt ervaren. De klachtencommissie onderzoekt de klacht en adviseert over eventuele maatregelen. De uiteindelijke beslissing over de uitvoering van de maatregel ligt bij u als werkgever.
Daarnaast geeft 7,3% van de medewerkers ook aan behoefte te hebben aan (extra) maatregelen tegen ongewenst gedrag door collega’s en leidinggevenden. Deze behoefte is het grootst in de sectoren zorg en onderwijs.
Discriminatie vanwege huidskleur en leeftijd het hoogst
Uit het onderzoek blijkt ook dat 11% van de medewerkers zich gediscrimineerd voelt op het werk. Discriminatie vanwege afkomst, huidskleur of nationaliteit komt het meest voor (2,9%), gevolgd door discriminatie vanwege leeftijd (2,6%) en geslacht (inclusief zwangerschap, 2,1%). Opvallend is dat andere vormen van discriminatie, zoals vanwege godsdienst of levensovertuiging en vanwege seksuele geaardheid of voorkeur, minder vaak voorkwamen.
Vanuit de huidige Arbowet bent u als werkgever verplicht om aandacht te besteden aan psychosociale arbeidsbelasting (PSA). De aanpak op ongewenste situaties legt u vast in een wettelijk verplicht PSA-beleid. In dit beleid legt u het protocol vast op het gebied van discriminatie, pesten en andere thema’s als (seksuele) intimidatie en agressie. Dit protocol maakt duidelijk wat binnen uw organisatie wel en niet mag en kan.
Sociale steun bij ongewenst gedrag
In 2023 ervaarde 98% van de medewerkers vaak of altijd sociale steun van collega’s en 90% van hun leidinggevenden. Een belangrijke factor in het tegengaan van grensoverschrijdend gedrag is de sociale steun die medewerkers ervaren. Het kunnen melden van klachten bij een vertrouwenspersoon of klachtencommissie draagt bij aan een veilige werkvloer. Een cultuur van sociale steun kan het verschil maken in het voorkomen en aanpakken van ongewenst gedrag op de werkvloer.
Op 18 april 2024 hebben TNO en het CBS, in samenwerking met het ministerie van SZW, de negentiende Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) gedeeld. Eind 2023 hebben meer dan 60.000 medewerkers de NEA 2023 vragenlijst ingevuld.
