Veelgestelde vragen en antwoorden Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)

Hoe lang moeten de RI&E en het Plan van aanpak bewaard worden?

In de Arbowetgeving worden geen termijnen aangegeven voor het bewaren van stukken, dus ook niet van de RI&E. Een wettelijke verplichting is er niet. Toch doet u er verstandig aan om de RI&E en de Plan van aanpak, zeker voor een termijn van ten minste vijf jaar te bewaren. De belangrijkste reden hiervoor is dat het bedrijf bij een (civielrechtelijke) aansprakelijkheidsclaim (bijvoorbeeld een schadevergoeding van een werknemer) moet kunnen aantonen dat het voldaan heeft aan de zorgverplichting richting de werknemers.



Ook de Nederlandse Arbeidsinspectie kan naar de RI&E vragen tijdens een bedrijfsbezoek. Bij een eventueel bedrijfsongeval zal de Arbeidsinspectie vaak de RI&E opvragen.

Wanneer moet een RI&E worden bijgesteld?

In de Arbowet wordt geen termijn genoemd met betrekking tot de geldigheidsduur van de RI&E. Het gaat erom dat de RI&E actueel blijft. Dus bij ingrijpende wijzigingen aan werkmethoden, werkomstandigheden of gebruikte techniek (artikel 5 lid 4 Arbowet) bekijkt u opnieuw de risico's. Voorbeelden zijn: inrichting van een nieuwe productielijn; uitbreiding van het dienstenpakket; een ingrijpende verbouwing; ingrijpende wijziging van werknemerstaken.

Ook als nieuwe oplossingen beschikbaar komen op het gebied van techniek, bedrijfsgezondheidszorg, ergonomie of arbeids- en bedrijfskunde, of nieuwe ontwikkelingen in de wetgeving moet de RI&E daarop worden aangepast. In ieder geval is het van belang dat het bijbehorende Plan van aanpak aantoonbaar actueel wordt gehouden.

In het kader van een certificering (bijvoorbeeld VCA) worden aanvullende eisen gesteld met betrekking tot de termijn waarop de RI&E getoetst moet worden.

• Lees ook: Risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) krijgt extra aandacht van de overheid

Hoe ga ik aan de slag met het Plan van aanpak?

Uw Plan van aanpak is een werkdocument waarin staat beschreven hoe u de geconstateerde risico's kunt oplossen of verminderen. Elk punt kunt u zelf of met ondersteuning van een specialist zoals een ergonoom, een arbeidshygiënist of veiligheidskundige aanpakken. Onderwerpen waarbij u wellicht een specialist nodig heeft zijn: lichamelijke belasting, geluid, gevaarlijke stoffen, het werken met machines, klimaat en infecties.

Hulp bij uw Plan van aanpak

Is er een voorbeeld om een RI&E op te stellen?

Het Steunpunt RI&E toont de meeste RI&E-instrumenten, ook de branche-goedgekeurde RI&E’s. Niet voor elke branche is er een goedgekeurd branchedocument. In dat geval kunnen algemene instrumenten worden gebruikt, ook te vinden bij Steunpunt RI&E.

Wat is het verschil tussen een branche-RI&E en een RI&E-instrument?

Een branche-RI&E is opgesteld door de branche en goedgekeurd door de inspectie SZW. Als u minder dan 25 werknemers heeft en u maakt gebruik van zo'n branche-RI&E hoeft u deze niet te laten toetsen. Een RI&E instrument is een hulpmiddel om zelf de RI&E op te stellen, bijvoorbeeld als er geen branche-RI&E is of u bent geen lid van de brancheorganisatie. Als u gebruik maakt van dit instrument moet u het altijd laten toetsen door een gecertificeerde deskundige, ook bij minder dan 25 werknemers. Steunpunt RI&E heeft alle RI&E instrumenten en branche RI&E op de website verzameld. Een branche-RI&E herkent u aan het 'groene vinkje':

Welke regels gelden rondom de RI&E voor organisaties waar alleen vrijwilligers werken?

In de Arboregelgeving zijn ook regels opgenomen die gelden voor organisaties waar alleen gewerkt wordt met vrijwilligers. In artikel 9.5a van het Arbobesluit is aangegeven welke artikelen uit de Arbowet en het Arbobesluit nageleefd moeten door organisaties waar vrijwilligers werken. De RI&E is één zo’n verplichting. Deze hoeft alleen uitgevoerd te worden wanneer in de organisatie gewerkt wordt met gevaarlijke stoffen en/of biologische agentia. In andere situaties is een RI&E niet nodig, maar er zijn wel een aantal arbovoorschriften van toepassing. Bijvoorbeeld bij:

• werken op hoogte;
• grote fysieke belasting;
• risico op gehoorbeschadiging;
• werken in een zeer koude of hete omgeving.

Meer informatie over het werken met vrijwilligers vindt u op het Arboportaal.

Wat is een verdiepend onderzoek?

Een RI&E die volledig is, besteedt aandacht aan alle arbo-zaken. Voorafgaand aan of tijdens het uitvoeren van een RI&E kan blijken dat bepaalde zaken nader moeten worden uitgezocht. Deze zaken kunnen naar een later tijdstip verschoven worden en als verdiepende RI&E worden uitgevoerd. Deze verdiepende RI&E’s worden alleen uitgevoerd als daar aanleiding voor is en niet in de algemene RI&E kunnen worden meegenomen. Formeel betekent dit dat wanneer verdiepende RI&E’s nog niet zijn uitgevoerd (en deze wel noodzakelijk zijn) de RI&E nog niet volledig is.

Onderwerpen waarvoor een verdiepende RI&E zinvol kan zijn: gevaarlijke stoffen, kankerverwekkende en mutagene stoffen, asbest, beeldschermwerk, explosieve situaties, biologische factoren, fysieke belasting, fysische factoren als geluid, trillingen, kunstmatige optische straling, psychosociale arbeidsbelasting en persoonlijke beschermingsmiddelen.

Hulp bij de verdiepende RI&E

Een vraag die wordt gesteld in de Risico -inventarisatie en –evaluatie is of de BHV-organisatie goed is geregeld. Hoe doet u dat? 

Het aanstellen van een bedrijfshulpverlener (BHV’er) helpt om de veiligheid in het bedrijf te vergroten. Een BHV’er is een werknemer die is opgeleid om bij calamiteiten werknemers en gasten hulp te verlenen. In de Arbowet is opgenomen dat bedrijven verplicht zijn om maatregelen te nemen op het gebied van bedrijfshulpverlening. Wanneer u alle risico’s bij de RI&E in kaart heeft gebracht, kunt u kijken welke scenario’s maatgevend zijn voor het bepalen van uw BHV-organisatie. Heeft u een klein kantoororganisatie, dan zal uw BHV-organisatie kleiner zijn dan in een grote productieomgeving met gevaarlijke stoffen. Zo blijft BHV altijd maatwerk.

Training BHV

Wat is de rol van de OR bij het opstellen van de RI&E?

De OR heeft op het gebied van arbeidsomstandigheden instemmingsrecht. Dit is vastgelegd in artikel 27 van de Wet op de Ondernemingsraden (WOR). Ten aanzien van de RI&E houdt dit in dat de OR moet instemmen met:

• Het RI&E-instrument dat het bedrijf wil gebruiken.
• De gecertificeerde arbodienst of arbodeskundige die betrokken wordt voor het toetsen van de RI&E.
• De getoetste RI&E en het Plan van aanpak.
• Het bijstellen van de RI&E (bijvoorbeeld wanneer de RI&E is geactualiseerd) en het Plan van aanpak.

Moeten werknemers inzage hebben en instemmen met de RI&E en het Plan van aanpak?

In de Arbowet is vastgelegd dat werknemers de RI&E moeten kunnen inzien wanneer zij dit willen (inzagerecht). U mag de werknemers dit niet weigeren. In artikel 5, lid 6 staat:

“De werkgever zorgt ervoor dat iedere werknemer kennis kan nemen van de risico-inventarisatie en -evaluatie.”

Volgens dit inzagerecht moeten de RI&E en het Plan van aanpak ook worden toegezonden aan de ondernemingsraad (OR). De OR beoordeelt natuurlijk niet vakinhoudelijk. Dat gebeurt in de toetsing.

Indien er geen OR is (niet verplicht bij ondernemingen met minder dan 50 werknemers) moeten de werknemers advies kunnen geven over de RI&E en het Plan van aanpak. Het is dan ook verstandig om de RI&E en het Plan van aanpak te verspreiden onder uw personeel. Zo weet iedereen welke risico’s er spelen en hoe die risico’s aangepakt worden. U moet bovendien tweemaal per jaar een bijeenkomst organiseren om het personeel in de gelegenheid te stellen om over belangrijke wijzigingen in de arbeidsomstandigheden te spreken.

Voor bedrijven met minder dan tien personeelsleden waar geen OR of Personeelsvertegenwoordiging (PVT) is, geldt een algemene overlegverplichting tussen de werkgever en de werknemers over de RI&E, inclusief het Plan van aanpak.



N.B. Indien u gebruikmaakt van inleenkrachten, moet u aan de werkgever van de inleenkrachten dat deel van de RI&E toezenden dat betrekking heeft op de arbeidsplaats waar de ingeleende werknemers komen te werken. Deze bepaling geldt ook voor uitzendkrachten.

Wat is de rol van een preventiemedewerker met betrekking tot de RI&E?

De preventiemedewerker gaat na of de huidige RI&E compleet en actueel is. Hij ondersteunt bij het opstellen van de Risico-inventarisatie en -evaluatie en Plan van aanpak. Hij houdt toezicht op de actualiteit rondom de arbeidsrisico's, de rapportage over de voortgang aan de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging en het adviseren van werknemers.

Training preventiemedewerker