PMO

De kaderrichtlijn van de Europese Commissie uit 1989 over veiligheid en gezondheid op het werk, geeft in artikel 14 het PMO (workers’ health surveillance) een belangrijke plaats. Elke lidstaat van de EU moet het PMO dan ook een plaats geven in de nationale wetgeving. Er zijn wel verschillen tussen de lidstaten. PMO heet in het Verenigd Koninkrijk health surveillance, in Frankrijk spreekt men van de visite annuelle en in Duitsland worden op grote schaal Arbeitsmedizinische Vorsorgeuntersuchungen uitgevoerd. In enkele Zuideuropese landen is een jaarlijkse geneeskundige verklaring vereist dat men (nog) geschikt is voor de eigen functie.

De International Labour Office (ILO) heeft richtlijnen geformuleerd voor een technisch en ethisch verantwoorde uitvoering van de gezondheidsbewaking van werknemers.

Zorgvuldige uitvoering van het PMO is van groot belang, voor u en uw werknemers. U kunt zeker zijn van goede kwaliteit als:

• er gebruik is gemaakt van de Leidraad PMO van de NVAB
• de acties zijn gebaseerd op bewijs uit de medische literatuur. Dat is het geval als de richtlijnen van de NVAB, het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten en/of het CBO gebruikt zijn
• rekening is gehouden met de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO). Deze wet regelt de verhouding tussen arts en cliënt. Deze relatie komt (ook bij PMO) tot stand op basis van vrijwilligheid
• rekening is gehouden met de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP). Deze wet bepaalt dat gegevens alleen mogen worden gebruikt voor het doel waartoe ze zijn verzameld, en regelt onder andere de wijze van opslag en de bewaringstermijnen.

In de Arbowet is de werkgever van een bedrijf er verantwoordelijk voor dat de wet wordt nageleefd. Hij moet weten aan welke verplichtingen hij moet voldoen om een zo veilig en gezond mogelijke arbeidssituatie te creëren voor zijn werknemers, en voor hemzelf.

Voor PMO is geen standaardtermijn voor herhaling te geven. Het hangt af van de ervaringen met eerdere PMO’s en van factoren die met het werk in uw organisatie samenhangen:

1. de ernst van de gezondheidsschade die bij een gegeven blootstelling in het werk zou kunnen optreden;
2. de kans dat die schade werkelijk optreedt;
3. de snelheid waarmee die schade optreedt.

Gaat het om ernstige schade, met een grote kans van optreden in relatief korte tijd, dan zal het PMO vaak moeten plaatsvinden, bijvoorbeeld tweemaal per jaar. Dit kan het geval zijn bij het werken met bepaalde giftige of allergene stoffen.

De ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging heeft instemmingsrecht over de vraag hoe vaak een PMO in uw bedrijf moet worden uitgevoerd. Bij ontbreken van een OR of personeelsvertegenwoordiging hebben de werknemers adviesrecht.

De wet schrijft niet voor om de hoeveel tijd zo’n onderzoek moet worden herhaald (met uitzondering van een aantal categorieën werkzaamheden, zoals werken met bijvoorbeeld kankerverwekkende stoffen en/of vastgelegd in (branche)arboconvenanten), maar ArboNed adviseert werkgevers dit eens in de drie jaar te doen, zodat medewerkers actueel inzicht hebben in de ontwikkeling van hun gezondheid en eventuele gezondheids- en verzuimrisico's.

PMO is een reeks van activiteiten die bedrijf en arbo-professionals gezamenlijk uitvoeren. De Leidraad PMO van de NVAB beschrijft dat proces in een vijftal fasen, die elk een reeks acties omvatten. Bedrijfsartsen volgen deze stappen.

Fase 1. Oriëntatie en besluitvorming

1. projectgroep opzetten en consulteren
2. doelen kiezen
3. budgettaire mogelijkheden vaststellen
4. beslissing nemen

Fase 2. Voorbereiding

1. taken verdelen
2. inhoud vaststellen
3. instanties en professionals contracteren
4. uitvoering plannen

Fase 3. Uitvoering: individugerichte activiteiten

1. screeningstest uitvoeren
2. signaleringsvragenlijst invullen
3. functionele geschiktheid onderzoeken
4. aanvullende diagnostiek uitvoeren
5. individugerichte interventies adviseren

Fase 4. Uitvoering: groepsgerichte activiteiten

1. groepsanalyse en groepsrapportage opstellen
2. groepsinterventies uitvoeren

Fase 5. Evaluatie en vervolgplanning

1. evalueren en vervolg plannen

Werknemers zijn niet wettelijk verplicht tot deelname aan PMO. Er kan wel een verplichting bestaan op grond van een wet of de CAO voor uw branche of sector. Dit is het geval in branches met aanzienlijke arbeidsrisico’s, zoals het beroepsgoederenvervoer. Een ‘gewoon’ (niet verplicht) PMO kan geen gevolgen hebben voor de rechtspositie van een werknemer. Dat kan wel het geval zijn wanneer sprake is van verplichte periodieke keuringen.

In de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet), artikel 18, staat beschreven dat werkgevers werknemers "periodiek in de gelegenheid moeten stellen een onderzoek te ondergaan, dat erop is gericht de risico’s die de arbeid voor de gezondheid van de werknemers met zich brengt zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken". Met het Preventief medisch onderzoek (PMO) van ArboNed voldoet u aan deze wettelijke verplichting.

De werkgever is verantwoordelijk voor het naleven van de Arbowet. Hij moet aan een aantal verplichtingen voldoen om een zo veilig en gezond mogelijke arbeidssituatie te creëren voor zijn werknemers, en voor hemzelf. Door een PMO uit te voeren worden de risicofactoren onderzocht, waardoor de werkgever aan een zo gezond mogelijke arbeidssituatie werkt.

Een ‘gewoon’ (niet verplicht) PMO kan geen gevolgen hebben voor de rechtspositie van een werknemer. Dat kan wel het geval zijn wanneer verplichte periodieke keuringen onderdeel uitmaken van het PMO. Op grond van een aantal wetten bestaat er namelijk verplicht geneeskundig onderzoek voor specifieke groepen werknemers. Enkele voorbeelden: het medisch toezicht bij het werken met radioactieve stoffen en ioniserende straling, zoals vastgelegd in de Besluiten stralenbescherming Kernenergiewet; het geneeskundig onderzoek van bestuurders van voertuigen op grond van de Wet personenvervoer.

Iedere werkgever is verplicht zijn werknemers een PMO aan te bieden.

In de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet), artikel 18, staat beschreven dat werkgevers werknemers "periodiek in de gelegenheid moeten stellen een onderzoek te ondergaan, dat erop is gericht de risico’s die de arbeid voor de gezondheid van de werknemers met zich brengt zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken".

Het PMO wordt uitgevoerd en georganiseerd door de professionals van ArboNed. De vitaliteit- en gezondheidsdeskundige, bedrijfsarts en consultants kunnen hier een rol in spelen.

Werknemers met een verhoogd gezondheidsrisico worden doorverwezen naar de bedrijfsarts of reguliere zorg. Tevens worden er van te voren afspraken gemaakt over de mogelijkheden tot de in te zetten interventies naar aanleiding van risicofactoren. Hierbij kunt u denken over mogelijkheden tot individuele (leefstijl)coaching, workshops en trainingen.

Bij een regulier PMO

Werknemers krijgen na de medische test direct een advies van de vitaliteit- en gezondheidsdeskundige. De belangrijkste uitkomsten krijgen zij ook mee in een ‘gezondheidspaspoort’. Eventueel kan er een doorverwijzing volgen.

De werkgever ontvangt na de uitvoering van het PMO een groepsrapportage en een advies met handvatten voor vervolgacties. Een PMO geeft inzicht in de situatie, maar als er verbetering nodig is, zal daar actie op ondernomen moeten worden. Dat kunnen acties zijn die de werkgever zelf uitvoert en/of in samenwerking met ArboNed.

Bij een ePMO

Na het invullen van de online vragenlijst ontvangen de werknemers direct het persoonlijke gezondheidsrapport. Alleen zij kunnen dit inzien. Als het bedrijf meer dan 15 medewerkers heeft, dan is het mogelijk een groepsrapportage aan te vragen. Na aanleiding van het rapport kunnen de medewerkers vragen stellen aan onze vitaliteitsexperts. Kiest men voor de groepsrapportage dan krijgt men een toelichting en advies van onze vitaliteitexperts.

Hoe kan ArboNed helpen bij een PMO?

Met het PMO van ArboNed kunt u aan uw wettelijke verplichtingen voldoen. Wij spelen graag in op uw specifieke situatie en bieden daarom verschillende varianten van het PMO aan:

• ePMO: een snel en betaalbaar online onderzoek
• PMO Persoonlijk: een uitgebreide gezondheidscheck
• PMO Vitaal: een maatwerk onderzoek

Bepaalde branches, zoals de bouw, offshore en VCA-bedrijven dienen altijd een PMO aan te bieden waar een fysiek onderzoek deel van uitmaakt. U bent als werkgever verantwoordelijk vast te stellen welk PMO van toepassing is.

Een goed uitgevoerd PMO leidt tot gezondere werknemers, minder verzuim en minder instroom in de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Een PMO kan zo tot grote kostenbesparingen leiden.

Een PMO maakt voor uw organisatie van tijd tot tijd de balans op. Het onderzoek brengt de gezondheid van uw werknemers in kaart. Eventuele problemen die te maken hebben met werk en gezondheid komen in een vroeg stadium aan het licht. Na het onderzoek kan het bedrijf maatregelen nemen om de gezondheid van werknemers te beschermen of te verbeteren. Individuele werknemers kunnen advies krijgen omtrent hun wijze van werken en leefgewoonten.

Meedoen aan een PMO biedt natuurlijk geen zekerheid voor een goede gezondheid van uw werknemers in de komende jaren. Een PMO is een momentopname. Het voorspelt niet, maar signaleert gezondheids- en werkproblemen, en maakt het mogelijk om te komen tot zinvolle acties op het gebied van werk en gezondheid.

In een PMO kunnen de gegevens van alle werknemers worden samengevoegd. Er kunnen groepsoverzichten worden gemaakt, met name van de vragenlijstresultaten. Welke klachten komen veel voor, op welke afdeling? Komen bepaalde klachten meer voor dan elders, bijvoorbeeld vergeleken met de eigen branche? Mits de juiste vergelijkingen worden gemaakt, kan PMO op groepsniveau nuttige informatie opleveren voor het bedrijf.

Wanneer bij een bedrijf voor een tweede of volgende maal een PMO-cyclus wordt uitgevoerd, kan men vaak veranderingen in de resultaten waarnemen. Die veranderingen zeggen veel over de effectiviteit van de ingezette acties. Zo wordt een PMO een monitor voor de gezondheid en de werkbeleving van de werknemers.

De uitkomsten van de RI&E vormen de basis van het inrichten van het PMO. De risico’s die naar voren komen in de RI&E moeten meegenomen worden in het PMO. Informatie uit een PMO kan de RI&E aanvullen. Knelpunten die met de RI&E niet werden gevonden kunnen bij een PMO juist weer wel aan het licht komen, zoals knelpunten op het terrein van psychische en sociale belasting in het werk. Het PMO kan dus worden ingezet als instrument voor aanvullende risico-inventarisatie bij groepen werknemers. RI&E en PMO zijn dus allebei van belang voor de beheersing van de risico’s in het werk. Ook zijn ze beiden wettelijk verplicht vanuit de Arbowet. 

In artikel 18 van de Arbowet staat beschreven dat een werkgever wettelijk verplicht is om zijn werknemers periodiek de gelegenheid te geven een onderzoek te ondergaan, dat erop is gericht de risico's die het werk heeft voor de gezondheid van de werknemers zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. De werknemer mag kiezen of hij hiervan gebruik wil maken.

Het doel hiervan is om vroegtijdig de gezondheidsrisico’s op te sporen die met werk te maken hebben. Daarom wordt de inhoud van het onderzoek vastgesteld op basis van de risico’s die naar voren komen in de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Maar er zijn meer risico’s die de duurzame inzetbaarheid bedreigen. Denk aan een ongezonde leefstijl, met risico op bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, suikerziekte en kanker. Wij adviseren deze risico's ook mee te nemen en dan een Preventief medisch onderzoek (PMO) te doen.

Een PMO is bedoeld voor individuele werkenden. Daarnaast kan de organisatie en de bedrijfsarts samen ook een beeld krijgen van de gezondheid van groepen werknemers (bijvoorbeeld een afdeling of vestiging), en kunnen zij voor een groep of groepen speciale activiteiten ontwikkelen.

De prijs van een PMO hangt af van de inhoud van het onderzoek en hoe uitgebreid de groepsrapportage is. Voor het individuele onderzoek van een PMO liggen de kosten meestal tussen € 150 en € 200 per werknemer. U moet ook rekening houden met mogelijke extra kosten voor analyses voor groepen werknemers en met kosten voor acties die uw organisatie opzet voor de bescherming en verbetering van de gezondheid van uw werknemers.

ArboNed biedt ook een ePMO aan. Vooral geschikt voor kleine(re) bedrijven. Het ePMO geeft u snel duidelijkheid over de mentale en fysieke gezondheid van uw werknemers. Het ePMO is een online Preventief medisch onderzoek met een beknoptere, online vragenlijst waardoor het proces sneller is en de kosten lager dan bij reguliere PMO’s met een fysiek onderzoek.

Welke onderzoeken uw organisatie laat uitvoeren hangt natuurlijk samen met de doelstellingen die u nastreeft en de branche waarin uw organisatie actief is. Binnen PMO is het volgende onderzoek mogelijk (in de praktijk wordt hieruit een beperkte keuze gemaakt):

• Vragenlijsten over gezondheid en werkbeleving
• Lichamelijk onderzoek
• Orgaanfunctie-onderzoek van ogen, oren, longen of hart
• Laboratoriumonderzoek

De uitvoerders van het PMO behandelen individuele gegevens vertrouwelijk. Ze vallen onder het medisch beroepsgeheim. PMO moet bovendien voldoen aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP). Deze wet bepaalt dat gegevens alleen mogen worden gebruikt voor het doel waartoe ze zijn verzameld, en regelt onder andere de wijze van opslag en de bewaringstermijnen.

In de rapportage door de uitvoerders van het PMO aan het bedrijf mag geen informatie staan die tot individuele medewerkers te herleiden is. Het feit dat u als werkgever betaalt, geeft u niet het recht om inzage te hebben in de medische dossiers van uw medewerkers.

De bedrijfsarts adviseert uw organisatie bij het maken van een voorstel voor de inhoud van het PMO. Dat voorstel wordt vervolgens bekeken door de directie/Raad van Bestuur en – indien aanwezig - de ondernemingsraad. De directie stelt ten slotte de inhoud van het PMO vast.

Dat is meestal de directie.

De directie of Raad van Bestuur van een organisatie neemt de beslissing om een PMO te laten uitvoeren. Dit gebeurt na een fase van oriëntatie, waarin de organisatie samen met de bedrijfsarts informatie verzamelt en consultaties uitvoert, en de ondernemingsraad haar standpunt bepaalt.

Samen met de contactpersoon van uw organisatie, zoals bijvoorbeeld de personeelsmedewerker/manager of directie, wordt de organisatie en uitvoering van het PMO besproken. Na uitvoering van het PMO evalueren wij gezamenlijk het PMO en geven we adviezen voor vervolgacties.

De kosten van PMO zijn voor rekening van u als werkgever, maar de opbrengsten ook. Let daarbij op mogelijke co-financiering door de zorgverzekeraar. De ondernemingsraad kan u wijzen op uw verplichting om een PMO aan te bieden. Ook individuele werknemers kunnen om een PMO vragen. Zij kunnen hun verzoek rechtstreeks bij u neerleggen, of bij een vertrouwenspersoon van het bedrijf.

Het PMO wordt uitgevoerd door één of meer arbo-professionals. Bij de uitvoering zijn de vitaliteit- en gezondheidsdeskundige, eventueel samen met de bedrijfsarts en consultants betrokken.